Czym jest niewidzialna bariera, o której każdy tyle słyszał? Jak to jest, że jedni ją odczuwają, a dla innych w ogóle nie istnieje? W końcu – jak pokonać tego nieuchwytnego wroga?
Chcąc walczyć z wrogiem najpierw musimy go zdefiniować i poznać. Czym zatem jest bariera językowa? To nic innego jak stan psychiczny objawiający się niemocą lub trudnością w komunikowaniu się w obcym języku za pomocą aparatu mowy – istna przeszkoda. Dla osób napotykających tę przeszkodę i odczuwających ten stan, ogromnym wyzwaniem jest mówienie w języku obcym. Bezpośrednią przyczyną wspomnianej trudności jest strach – tylko przed czym?
Bariera komunikacyjna a znajomość języka
Z moich obserwacji wynika, że wspomniany stan dotyka bardzo wielu osób uczących się, właściwie na wszystkich szczeblach nauki – niezależnie od poziomu zaawansowania. Wynikałoby z tego, że bariera językowa nie ma ścisłego związku ze znajomością języka. Często okazuje się bowiem, że strach spowodowany jest zaniżoną oceną własnych umiejętności.
Dość naturalne wydaje się to w przypadku osób rozpoczynających przygodę z językiem obcym. Na tym etapie praktycznie wszyscy czują większy lub mniejszy strach przed wypowiadaniem nowych słów, wyrażeń i zdań. W końcu wszystko, co nowe, obarczone jest lekką dozą niepewności z naszej strony.
Ciekawszym jest zjawisko, kiedy to przed osobami deklarującymi lub wykazującymi stosunkowo wysoką znajomość języka obcego, wyrasta ta sama bariera. Jak to możliwe, że osoby o dobrej znajomości języka obezwładnia strach przed mówieniem?
Odpowiedzią jest wspomniana już wcześniej zaniżona samoocena. Aby lepiej zobrazować ten fenomen, odniosę się do przykładu z poza obszaru językowego.
“Brak wiary w siebie jest chorobą. Jeśli stracisz panowanie nad tym, wątpliwości staną się twoją rzeczywistością”
Każdy z nas widział kiedyś osobę bardzo atrakcyjną, która zupełnie nie była świadoma swoich atutów i wręcz narzekała na ich brak. Takie osoby często miewają problem z wydobyciem i uwydatnieniem swoich walorów. Przyczyna tego zjawiska ma swoje korzenie doświadczeniach, które odczytane były jako negatywne i bezpośrednio wpłynęły na samoocenę.
Podobnie jest z językiem. Osoby, które dobrze zgłębiły język i zaszły dość daleko, mogą wciąż czuć obawy przed popełnianiem błędów. Często obawy te wynikają również z pozornie niekorzystnych doświadczeń – jednak są to lęki urojone, nieuzasadnione, nie mające odzwierciedlenia w rzeczywistości i, co gorsza, ograniczające nasz potencjał.
Zniszczyć niewidzialnego wroga
Osobiście uważam, że pozbycie się strachu jest najłatwiejsze jeszcze na samym początku nauki języka. Natomiast kiedy do czynienia mamy ze strachem, który pielęgnowaliśmy przez dłuższy czas, całkowite uwolnienie się bywa bardzo trudne i może okazać się wręcz nierealne. Musimy się wtedy nauczyć nad nim panować, aby zyskać upragnioną odwagę!
“Odwaga to panowanie nad strachem, a nie brak strachu”
Mark Twain
Mając już świadomość naszych słabości możemy przystąpić do ich eliminacji poprzez przejęcie kontroli nad naszym strachem. Miejmy jednocześnie na uwadze, że strach może stać się naszą szablą w walce z niewidzialnym wrogiem w postaci bariery językowej!
Na początek, każdemu kto odczuwa trudności z komunikowaniem się w języku obcym za pomocą mówienia, proponuję zadanie sobie podstawowego pytania: "Na jakim etapie nauki jestem i czy w związku z tym moje obawy mogą być uzasadnione?"
Rozważmy dwa przypadki.
Jeżeli Twoja odpowiedź brzmi: "Dopiero zaczynam naukę języka", to jesteś w bardzo korzystnej sytuacji! Twoje obawy są bowiem poniekąd uzasadnione i masz jeszcze szansę na odwrót ze "ścieżki strachu" przed mówieniem. Najważniejsze, abyś już teraz zdał sobie sprawę, że nikt nie będzie Cię karcił ani wyśmiewał za błędy popełniane na początku nauki! Każdy przecież od czegoś zaczyna i potrzeba czasu aby nabrać wprawy i umiejętności.
Oto kilka rad, które pomogą Ci już na samym początku przezwyciężyć strach przed mówieniem:
Na początku mów do siebie. Zacznij od rzeczy prostych – nazywaj przedmioty które widzisz, w języku obcym. Jeśli umiesz tworzyć zdania, mów jakie czynności aktualnie wykonujesz. Brzmi śmiesznie, ale działa! Kiedy przyzwyczaisz się do swojego głosu mówiącego w języku obcym, łatwiej będzie Ci to robić w komunikacji z innymi.
Słuchaj języka obcego. W każdy możliwy sposób – włącz obcojęzyczny kanał w telewizji, puść na Netflixie film w języku obcym, przebywaj wśród osób, które mówią w języku obcym (jeżeli masz taką możliwość jesteś szczęściarzem!). Nieważne, że niewiele jeszcze rozumiesz. Osłuchasz się i przyzwyczaisz się do faktu, że język ten istnieje i żyje wokół Ciebie – to jednocześnie wspaniała motywacja do nauki!
Zaakceptuj to, że będziesz robił błędy. Bo będziesz – to pewne! Nie namawiam Cię do ich popełniania, ale nie bój się odezwać tylko dlatego, że nie wiesz czy to, co powiesz będzie poprawne. W końcu języki są po to, żeby się komunikować, czyli przekazywać informacje. Jeżeli ktoś zrozumie o co Ci chodziło, mimo tego, że będzie to niepoprawnie wypowiedziane, to i tak sukces na tym etapie!
Natomiast, jeśli odpowiedź brzmi: "Uczę się języka już od dłuższego czasu", to Twoja sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. W którymś momencie edukacji językowej przegapiłeś moment, kiedy powinieneś się otworzyć i zaufać swoim umiejętnościom. Zabrnąłeś odrobinę za daleko ze swoimi obawami przed mówieniem i nie wiesz jak wydostać się z tej pułapki. Możliwe, że negatywnie zinterpretowałeś swoje doświadczenia związane z mówieniem w języku obcym. Jednak nic straconego, z tej ścieżki również da się wrócić. Będzie Cię to jednak kosztować trochę wysiłku.
Poniżej przedstawiam kilka sposobów na pracę z przełamaniem bariery językowej, kiedy języka uczysz się już dłużej:
Inicjuj rozmowy w języku obcym. Tak, tutaj trzeba działać ze zdwojoną mocą. Nie ma już czasu na delikatne kroki w stylu "mów do siebie". Znajdź zatem kogoś, z kim możesz się porozumiewać w języku obcym – znajomego, kogoś z rodziny, z pracy. Jeżeli nie ma takiej osoby, skorzystaj z pomocy specjalistów językowych, lektorów, nauczycieli, tutorów. Solidna i sprawdzona #szkołajęzykowa rozprawi się z Twoją barierą w bardzo krótkim czasie!
Stwórz swój obcojęzyczny "mikroklimat". Zaaranżuj swoje środowisko tak, aby było w nim jak najwięcej języka obcego. Powinien on przenikać do Twojego życia codziennego tak mocno, abyś czuł, że jest on jego dużą częścią. To, co stanie się Twoją rutyną, do czego się przyzwyczaisz, nie będzie wywoływać w Tobie lęku. Sprzyjające środowisko dodatkowo ułatwi proces nabierania odwagi językowej.
Zmień nastawienie, uwierz w siebie i swoje możliwości! Skoro uczysz się języka od dłuższego czasu, to mało prawdopodobne, że popełniasz błędy "świeżaka". Zaufaj sobie i swoim umiejętnościom, na które tak długo pracowałeś. Nawet jeśli popełniasz błędy, to na tym właśnie polega nauka języka. Jak masz wyciągnąć wnioski i uczyć się czegoś, skoro nie dajesz sobie szansy na zauważenie swoich błędów? Nie mówiąc już o ich popełnieniu!
Jest jeszcze jedna uniwersalna rada dla obu wymienionych grup. Znajdź się w środowisku obcojęzycznym. Innymi słowy wyjedź za granicę i postaw się w sytuacji, w której nie będziesz miał wyjścia i będziesz musiał mówić w obcym języku żeby jakkolwiek sobie poradzić - przetrwać. Tak, wiem. Nikt nie lubi robić sobie krzywdy. Jednak czasem "terapia szokowa" jest najskuteczniejsza.
Podsumowanie
Bariera językowa istnieje tylko w Twojej głowie. Nie jest to żaden realny twór, tylko wyimaginowana pułapka, przeszkoda, której tym ciężej się pozbyć, im dłużej ją pielęgnujesz. Przerwij to błędne koło, poukładaj sobie to w głowie, przeanalizuj, zrozum, zaakceptuj, zacznij panować nad strachem i mówić, a nigdy nie pożałujesz że w końcu to zrobiłeś! Powodzenia!
